آیا مالک محصول همان مدیر محصول است؟

تفاوت مالک محصول و مدیر محصول چیست؟

مدیر محصول ومالک محصول دو کلمه ای که غالبا بایکدیگر اشتباه گرفته میشوند و یا به جای یکدگر استفاده میشوند. هرچند که این دو وظیفه با یکدیگر همپوشانی بسیاری دارند. اما با یکدیگر تفاوت هایی نیز دارند . اگر شما هم قصد دارید تا با این دو مفهوم و تفاوت آنها آشنا شوید و یا قصد دارید به عنوان یک مدیر محصول وارد بازار کار شوید تا انتهای این مقاله با ما همراه باشید:

تعریف مدیرمحصول(PM)

مدیر محصول(product management) دارای نقش وسیع و با استراتژی‌های کسب‌وکار، بازار و هماهنگی کلی محصول سروکار دارد. کسی است که به طور ویژه بر روی راه اندازی، پیشرفت و توسعه محصول یک سازمان در بازار تلاش میکند. مدیر‌محصول وظایف خود را غالبا به صورت استراتژیک پیش برده و در تلاش است تا به صورت بلند مدت آینده بازار، چشم انداز محصول و نحوه پیشرفت آن را پیش بینی و فرصت ها را شناسایی کند.

سایت آموزشی Disciplined Agile Delivery (DAD) تعاریف متعدد و مفیدی از مدیر محصول ارائه میدهد که به اختصار به آن میپردازیم:

مدیر محصول فردیست که با استراتژی های خود بر روی چشم انداز بلند مدت محصول و مشاهده و بررسی روند بازار، به شناسایی و پیش بینی پیامدها، جریان های ارزشی که محصول با آن درگیر است و حمایت از فروش محصول میپردازد.

همچنین از نظر سایت DAD  مدیر محصول وظایف زیر را اجرا میکند:

• بازاریابی مناسب برای محصول
• بودجه بندی مناسب
• حمایت از فروش محصول و ارتقا فروش
• پیش بینی بلند مدت
• حمایت از تیم متخصص
• حفظ ارزش های مشتری

تعریف مالک محصول(PO)

مالک محصول (product owner)معمولاً فردی در چارچوب‌های چابک (Agile) مانند اسکرام است که مسئولیت اولویت‌بندی و مدیریت بک‌لاگ محصول را دارد. این نقش بیشتر تاکتیکی است و به تیم توسعه نزدیک‌تر است. .مالک محصول فردیست که درعمل از تاکتیک های  متعددی استفده میکند . در حقیقت مالک محصول با بخش های بسیار در ارتباط نزدیک است و میبایست از چشم انداز بالای مدیریتی برخوردار باشد تا بتواند  از نزدیک با طیفی از ذینفعان محصول، از جمله ذینفعان غیرمشتری مانند امور مالی، عملیات امنیتی، پشتیبانی، حسابرسی و سایرین همکاری کرده و ارتباط نزدیکی بگیرد. در حقیقت مالک محصول مانند پلی میان ذی نفع ها و تیم توسعه دهنده میباشد. مالک محصول به همراه اسکرام مستر و اعضای تیم به دنبال تولید با ارزش ترین محصول میباشند.

از جمله وظایفی که سایت DAD  برای مالکان محصول شرح میدهد عبارت اند از:

• هماهنگی و برگزاری منظم جلسات دوره ای
• انجام تجزیه و تحلیل مناسب و بررسی یوزر ها برای اطمینان از آماده بودن الزامات برای کار کردن و رعایت معیار های متنی بر فیچر ها
• تلاش‌های مداوم برای آزمایش و تست
• سازماندهی دموها
• مدیریت بک لاگ ها و گرومینگ و الویت بندی کارها
• ایجاد یوزر استوری برا تیمتوسعه

تفاوت مدیر محصول و مالک محصول چیست؟

اکنون که با تعریف مدیر محصول و مالک محصول آشنا شدیم به تفاوت آنها میپردازیم:

در حقیقت میتوان گفت که مدیرمحصول فردی استراتژی محور است اما مالک محصول فردی تاکتیک محور.در حقیقت مالک محصول یک نقش در اسکرام بوده در حالی که مدیر محصول یک شغل به حساب می آید.با این وجود در اغلب سازمان های کوچک به دلیل کمبود منابع ممکن است که مالک محصول نقش مدیر محصول را بازی کند  و بالعکس.

در یک کلام میتوان گفت که مدیر محصول نقشه راه محصول را بر اساس نیاز و خواست مشتریان تدوین می­کند و بر عملکرد صحیح محصول در بازار نظارت دارد در حالی که مالک محصول، یک نقش عملیاتی در بستر چارچوب اسکرام است و به خلق بهترین محصول میپردازد.

مهارت های لازم برای یک مالک محصول

از آنجا که نقش مدیر محصول برای سازمان بسیار حساس و ضروریست. مدیر محصول باید دارای ویژگی های بسیار کلیدی و مهمی باشد که پنج ویژگی مهم آنها عبارت اند از:

1.قدرت تصمیم گیری بالا: از آنجا که گرفتن تصمیم های مهم برعهده مدیر محصول میباشد. هر تصمیمی میتواند مسیر تیم و آینده آنها را به راحتی عوض کند. بنابراین مدیر محصول باید دارای قدرت تصمیمی گیری بسیار بالا باشد تا بتواند تصمیمات صحیحی را اتخاذ کند.

2. مهارت تسهیل گری بالا: برای آنکه یک تیم موفق و شاداب و رو به پیشرفت داشته باشیم باید اعضای تیم تعامل خوبی با یکدیگر داشته باشند. بنابراین مدیر محصول بایستی قدرت بالایی در تسهیل گری بین افراد تیم و ایجاد حس رضایت در بین آنها داشته باشد.

3.تعامل بالا: گفتیم که یک مدیر محصول باید مهارت تسهیل گری بالایی داشته باشد. برای این امر داشتن تهامل بالا و مناسب  با افراد تیم نیز بسیار مهم  و ضروریست.

4.قدرت آنالیز بسیار بالا: مدیر محصول باید دارای قدرت آنالیز بالا برای پیش بینی نتایج فعالیت ها داشته باشد.

5.خلق ارزش: مهم ترین مورد از وظایف یک مدیر محصول خلق ارزش است. یک مدیر محصول باید تمامی تصیمات و فعالیت هایی که ایجاد میکند در نهایت منجر به خلق رزش هم برای سازمان و هم برای مشتریان یا کاربر خود بشود. در یک کلام میبایست آورده مفیدی هم برای سازمان و هم ذینفع ها یا مشتریان داشته باشد.

چه افرادی با مدیر محصول در ارتباط هستند؟

مدیر محصول یک شغل میان حرفه ایست بنابراین یک مدیر محصول با افراد بسیاری در ارتباط است که عبارت اند از:

• تیم توسعه فنی
• اسکرام مستر
• تیم UI و تیم UX
• تیم توسعه کسب و کار
• افراد متخصص در آن حوزه
• تیم پشتیبانی
• رهبر یا رهبران سازمان
• تیم فروش
• تیم مارکتینگ

بنابراین داشتن توانایی بسیار بالا در ارتباط گیری مناسب با طیف گسترده ای افراد با ویژگی های فردی منحصر به فرد خود مهم ترین ویژگی لازم برای مدیر محصول تلقی میشود.

مدیر محصول برای انجام وظایف خود از چه ابزارهایی استفاده میکند؟

با توجه به طیف گسترده ای از فعالیت های مدیر محصول ، هماهنگی و انجام تمامی وظایف نیازمند ابزار های متعددی است که در ادامه 8 دسته ابزاری که یک مدیر محصول با آنها سر کار دارد را معرفی میکنیم:

1.ابزار هایی که با آن کار های sketch  و wireframe انجام میدهند مانند : figma / adobe XP/ balsmiq

2.ابزارهای برنامه ریزی فعالیت های تیم محصول : outlook/ calendly/ google calender

3.ابزار مدیریت وظایف: jira/Trello/asana/Monday.com/click up

4.ابزارهای یادداشت برداری: notion/Microsoft one note

5.ابزار های آنالیز محصول: heaps/ Microsoft excel/ google analytics/Microsoft power BI

6.ابزار های پرزنت کردن اتفاق ها و ایده های محصول : miro/ google slides/ Microsoft power point

7.ابزاری های مارکتینگ برای لانچ محصول: marketing automation tools/email marketing tools/ user tracking tools

8.ابزارهای فلوچارت کردن: visio/ google flow charts/ mind maping tools

به عنوان یک مدیر محصول استفاده از ابزار مناسب بسته به میزان راحتی خود شما با ابزار خواهد بود. هرچه ابزاری که با آن به انجام وظایف خود میپردازید راحت تر باید ، نتیجه بهتری خواهید گرفت.

چگونه یک مدیر محصول شویم؟

همانطور که میدانید برای اینکه به عنوان یک مدیر محصول یا مالک محصول رشته دانشگاهی وجود ندارد .بنابراین چگونه میتوان به عنوان یک مدیر یا مالک محصول کار کرد؟ و یا چه کسانی میتوانند به عنوان یک مالک محصول یا مدیر محصول فعالیت کنند؟

به طور کلی سه دسته از افراد برای ورود به حوزه مدیر محصول یا مالک محصول مناسب هستند که عبارتند از:

1.افراد با تجربه UX زیرا تجربه نزدیک از نیاز کاربران را دارند

2.افرادی که کار مارکتینگ انجام داده اند

3.افرادی که با مدیریت نرم افزار و تولید آن سر و کار داشته اند.

همچنین برای آنکه به یک مالک یا مدیر محصول تبدیل شوید باید چهار مرحله زیر را بگذرانید:

1.آشنایی با حوزه نرم افزار و IT : از آنجا که بیشترین  تقاضا برای مدیر محصول در این دو حوزه میباشد . باید در قدم اول با فضای این دو حوزه به طور نسبتا خوبی آشنا باشید.

2.آشنایی با وظایف یک پروداکت منجمنت : در فضای مجازی، کتابخانه ها و بسیاری از موسسات دوره های مناسب برای آشنایی با وظایف یک مدیر محصول وجود دارد. بنابراین مدت زمان مناسبی را برای آشنایی و یادگیری وظایف یک مدیر محصول صرف کنید. توجه داشته باشید که بهترین منابع برای آموزش ، دوره‌های آموزشی معتبر مانند Coursera و LinkedIn Learning است.

3.سپس  job description شرکت های مختلف در خصوص مدیر محصول را بررسی کنید و نیازمندی ها و توانایی های مورد نیازی که ذکر شده را کسب کنید.

4.تمرین: در این مرحله بسته به میزان توانایی و حتی شانس خود تلاش کنید تا به عنوان یک کارآموز و یا Associat PM  به فعالیت در حوزه مدیریت محصول بپردازید. اکنون شما یک  junior product management هستید.

نتیجه گیری

در این مقاله با دو نقش مدیر محصول و مالک محصول و وطایف هر یک به اختصار آشنا شدیم. و آموختیم که مدیر محصول یک شغل بوده و مالک محصول یک نقش اسکرام، که هر دو این مورد میتوانند جای یکدیگر را پر کنند و نقش دیگری را ایفا کنند. اما هر یک مفهوم جداهانه خود را نیز دارند. همچنین با نحوه ورودبه این حوزه آشنا شدبم. به طور قطع مدیر محصول نقشی کلیدی در پیشبرد اهداف سازمان و پیشرفت اعضا دارد بنابراین برای آنکه یک مدیر محصول عالی باشیم نیازمند مطالعه و آموزش همیشگی و تلاش و بردباری فراوان هستیم.

از اینکه تا انتها این مقاله با ما همراه بودید سپاسگزاریم.

سوالات متداول

1.تفاوت اصلی بین مدیر محصول و مالک محصول چیست؟ 

مدیر محصول مسئولیت‌های استراتژیک دارد و بر آینده بلندمدت محصول و عملکرد آن در بازار تمرکز می‌کند. در حالی که مالک محصول بیشتر نقش عملیاتی و تاکتیکی دارد و به طور مستقیم با تیم توسعه و بک‌لاگ محصول در چارچوب اسکرام کار می‌کند.

2.آیا می‌توان مدیر محصول و مالک محصول را در یک نقش ترکیب کرد؟ 

بله، در سازمان‌های کوچک به دلیل کمبود منابع، ممکن است فردی همزمان هر دو نقش را بر عهده بگیرد. اما در سازمان‌های بزرگ، این دو نقش به طور جداگانه با مسئولیت‌های متفاوت تعریف می‌شوند.

3.چه مهارت‌هایی برای موفقیت به عنوان مدیر محصول نیاز است؟ 

برخی از مهم‌ترین مهارت‌ها شامل قدرت تصمیم‌گیری بالا، توانایی تسهیل‌گری، قدرت تعامل با تیم‌ها، توانایی تحلیل دقیق داده‌ها، و خلق ارزش برای سازمان و مشتریان است.

4.چه ابزارهایی برای یک مدیر محصول مفید هستند؟ 

ابزارهای برنامه‌ریزی مانند Google Calendar، ابزارهای مدیریت وظایف مانند Trello و Jira، ابزارهای تحلیل داده مانند Google Analytics، و ابزارهای طراحی مانند Figma می‌توانند به مدیران محصول کمک کنند تا وظایف خود را به بهترین نحو انجام دهند.

5.چگونه می‌توانم وارد حوزه مدیریت محصول یا مالک محصول شوم؟ 

برای ورود به این حوزه، باید با مفاهیم نرم‌افزار و IT آشنا شوید، دوره‌های مرتبط با مدیریت محصول را بگذرانید و تجربه کاری در حوزه‌های UX، بازاریابی، یا توسعه نرم‌افزار کسب کنید. سپس می‌توانید از طریق کارآموزی یا نقش‌های جونیور وارد این حوزه شوید.

منابع+++++